การนอนหลับอย่างมีคุณภาพนั้น ไม่ได้ขึ้นอยู่กับระยะเวลาการนอนเพียงอย่างเดียว แต่ขึ้นอยู่กับความลึกของการนอนหลับด้วย โดยทั่วไปการนอนหลับของคนเราแบ่งออกเป็น 4 ระยะ ได้แก่
- ระยะที่ 1 เป็นการนอนหลับตื้น ร่างกายเริ่มผ่อนคลาย
- ระยะที่ 2 เป็นการนอนหลับลึกขึ้น คลื่นสมองเริ่มช้าลง
- ระยะที่ 3 เป็นการนอนหลับลึกที่สุด คลื่นสมองช้ามาก
- ระยะที่ 4 เป็นการนอนหลับฝัน
การนอนหลับแบบมีคุณภาพนั้น จะต้องได้นอนหลับครบทั้ง 4 ระยะ การนอนหลับในช่วงเวลาเดิมทุกวัน จะช่วยให้ร่างกายและสมองสามารถปรับเข้าสู่วงจรการนอนหลับได้อย่างสม่ำเสมอ ทำให้สามารถนอนหลับได้ลึกและยาวนานขึ้น
หากขาดการนอนหลับในช่วงเวลาเดิมทุกวัน จะทำให้ร่างกายและสมองไม่สามารถปรับเข้าสู่วงจรการนอนหลับได้ตามปกติ ส่งผลให้นอนหลับไม่สนิท ตื่นบ่อย หรือตื่นมาไม่สดชื่น ส่งผลเสียต่อสุขภาพในระยะยาว เช่น
- อ่อนเพลีย ง่วงนอนตลอดเวลา
- สมาธิสั้น จดจ่อกับสิ่งต่างๆ ได้ยาก
- มีปัญหาด้านการเรียนรู้และจดจำ
- อารมณ์แปรปรวน หงุดหงิดง่าย
- เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ
ดังนั้น ผู้ที่มีปัญหาการนอนหลับ ควรพยายามนอนหลับในช่วงเวลาเดิมทุกวัน ถึงแม้ว่าบางครั้งจะนอนไม่หลับก็ตาม ควรหลีกเลี่ยงการนอนหลับกลางวัน งดเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนหรือแอลกอฮอล์ก่อนนอน และออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ แต่ไม่ควรออกกำลังกายก่อนนอนเป็นเวลานาน
การนอนหลับในช่วงเวลาเดิมทุกวัน มีความสำคัญต่อร่างกายและสมองหลายประการ ดังนี้
- ช่วยปรับสมดุลฮอร์โมน ฮอร์โมนต่างๆ ในร่างกาย เช่น ฮอร์โมนเมลาโทนิน ฮอร์โมนคอร์ติซอล ฮอร์โมนเพศ จะถูกหลั่งออกมาในช่วงเวลาต่างๆ ของวัน หากนอนหลับในช่วงเวลาเดิมทุกวัน จะช่วยให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมนเหล่านี้ออกมาได้อย่างสม่ำเสมอ ซึ่งส่งผลดีต่อสุขภาพโดยรวม
- ช่วยซ่อมแซมร่างกายและสมอง ในช่วงหลับลึก ร่างกายจะหลั่งฮอร์โมนการเจริญเติบโตออกมา ซึ่งช่วยซ่อมแซมเซลล์ต่างๆ ของร่างกาย รวมถึงสมองด้วย การนอนหลับในช่วงเวลาเดิมทุกวัน จะช่วยให้ร่างกายสามารถซ่อมแซมตัวเองได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน การนอนหลับอย่างเพียงพอจะช่วยให้ร่างกายผลิตเซลล์ภูมิคุ้มกันออกมามากขึ้น ซึ่งช่วยป้องกันการติดเชื้อต่างๆ
- ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน การนอนหลับอย่างเพียงพอจะช่วยให้สมองทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น ส่งผลให้มีสมาธิจดจ่อ เรียนรู้สิ่งใหม่ๆ ได้ดี และตัดสินใจได้อย่างรอบคอบ
- ช่วยควบคุมอารมณ์ การนอนหลับอย่างเพียงพอจะช่วยให้อารมณ์คงที่ ไม่หงุดหงิดง่าย
- ช่วยลดความเสี่ยงต่อโรคต่างๆ การนอนหลับไม่เพียงพออาจเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคต่างๆ เช่น โรคอ้วน โรคเบาหวาน โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคมะเร็งบางชนิด และโรคซึมเศร้า
หากขาดการนอนหลับในช่วงเวลาเดิมทุกวัน จะทำให้ร่างกายและสมองไม่สามารถปรับเข้าสู่วงจรการนอนหลับได้ตามปกติ ส่งผลให้นอนหลับไม่สนิท ตื่นบ่อย หรือตื่นมาไม่สดชื่น ซึ่งส่งผลเสียต่อสุขภาพในระยะยาว ดังที่ได้กล่าวไว้ข้างต้น
นอกจากการนอนหลับในช่วงเวลาเดิมทุกวันแล้ว ยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่ส่งผลต่อการนอนหลับที่ดี เช่น
- สภาพแวดล้อมในห้องนอน ห้องนอนควรมืด เงียบ เย็นสบาย และปราศจากสิ่งรบกวนต่างๆ
- กิจกรรมก่อนนอน ควรหลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนหรือแอลกอฮอล์ก่อนนอน และควรหลีกเลี่ยงการดูหน้าจอคอมพิวเตอร์หรือโทรศัพท์มือถือก่อนนอนเป็นเวลานาน
- ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ แต่ไม่ควรออกกำลังกายก่อนนอนเป็นเวลานาน
หากปัญหาการนอนหลับยังคงรบกวน ควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาแนวทางการรักษาที่เหมาะสม
